NIEUWSBRIEF No.3 -  APRIL 2022 -  Herdenking Nieuw-Weerdinge

INLEIDING
Op zaterdag, 11 april 2020 was het 75 jaar geleden dat Nieuw-Weerdinge is bevrijd. Het Comité 75 jaar Vrijheid Nieuw-Weerdinge wilde dit in 2020 herdenken en vieren. Helaas moest dat toentertijd door de pandemie worden afgelast.

In het kader van de herdenking 75 jaar Vrijheid in Nieuw-Weerdinge zal nu op vrijdag 8 april 2022 en op zaterdag, 9 APRIL op gepaste wijze aandacht worden gegeven aan wat “Vrijheid voor ons allen betekent.”

Vrijdag 8 april is er in de Badde een herdenkingsbijeenkomst met o.a. muziek; gedichten van en door leerlingen van de Bentetop en ’t Koppel; verhalen van (oud)inwoners van Nieuw-Weerdinge; een getuigenis van een overlevende van de Holocaust; en woorden ter overdenking door ds. Nijhoff en ds. van Elten. Aanvang: 20.00 uur

Zaterdag, 9 april is er een gezamenlijke lunch in de Badde. Aanvang 12.00 uur en aansluitend een lezing over de Emslandkampen door C.A.Admiraal, historicus, uit Schoonebeek. Aanvang 13.00 uur (precies). Vervolgens is er de mogelijkheid om met een bus een bezoek te brengen aan de plaatsen van de drie voormalige kampen (lieux des mémoires) en aan twee begraafplaatsen. Een expositie van foto’s, oude documenten en voorwerpen kunt u daarna tot slot bezichtigen.

De gebeurtenissen van de laatste weken maken dramatisch duidelijk hoe wezenlijk het is dat mensen in vrijheid moeten kunnen leven. Daarom wil het Comité 75 jaar Vrijheid Nieuw-Weerdinge dit jaar hier alsnog aandacht aan schenken.

BEKNOPTE SAMENVATTING VAN DE LEZING
In het algemeen is er weinig bekend over de 15 concentratiekampen net over de grens: 12 kampen lagen in het Emsland en 3 lagen in het Graafschap Bentheim. Na de oorlog zijn de barakken van de kampen opgeruimd en zijn er nog weinig resten van over. Het is vaak een lastige zoektocht om de plaatsen van deze voormalige kampen te vinden. Daarnaast zijn er ook nog 9 begraafplaatsen waar de slachtoffers van deze kampen in massagraven zijn begraven.
      Allereerst waren de kampen bedoeld voor strafgevangenen (o.a. politieke gevangenen), daarna voor krijgsgevangenen (vooral Sovjetsoldaten) en later ook voor dwangarbeiders (afkomstig uit vele bezette landen in Europa en zelfs daarbuiten).
      De eerste kampen ontstonden in 1933 en sommige hebben na 1945 nog als opvang van vluchtelingen gefunctioneerd.
      De heer Admiraal probeert in het voetspoor van het pionierswerk van de heer Alberts verder te gaan en meer zicht te krijgen op deze geschiedenis van een duister verleden, met name is hij op zoek naar meer informatie over de vele krijgsgevangenen uit de voormalige Sovjet-Unie die hier zo ellendig aan hun eind kwamen. Zelfs hun aantal is vaak onbekend.

ALGEMENE INFORMATIE EXCURSIE
Na de lezing zullen er plaatsen van drie voormalige kampen (KZ-Lager) bezocht worden, vanuit Nieuw-Weerdinge: Oberlangen (no.6); Wesuwe (no.8) en Versen (no.9) en de beide begraafplaatsen: Wesuwe en Versen. De voormalige kampen liggen in het veengebied langs de  A31, de autosnelweg van Emden naar Oberhausen.

OBERLANGEN
Dit kamp werd al gebouwd in 1933 voor strafgevangenen en ressorteerde onder het ministerie van justitie. Strafgevangenen moesten hier dan loodzwaar werk in het veengebied verrichten. In 1939 kwam het kamp onder het oppercommando van de Wehrmacht en werden krijgsgevangen Poolse officieren er te werk gesteld.  In 1941 al snel opgevolgd door grote aantallen Russische krijgsgevangenen. Vervolgens werden er weer duizenden Italianen hier naartoe gebracht. En moesten de Russen naar Wesuwe. Na de opstand in Warschau (1944) werden hier Poolse verzetstrijdsters ondergebracht. Onder leiding van de Poolse commandante, Irena Mileska (Jaga) probeerden de vrouwen in de barre omstandigheden er het beste van te maken. Uiteindelijk werden deze ca. 1700 vrouwen bevrijd door de Poolse pantserdivisie o.l.v. Generaal Maczek. Interessant is dat deze grote groep vrouwen na de oorlog (tijdelijk) in Haren werden ondergebracht en de stad omgedoopt werd tot Maczkow(tot 1947). Momenteel vertellen een aantal aangebrachte panelen de beruchte geschiedenis.

WESUWE  EN BEGRAAFPLAATS
In 1938 werd het kamp Wesuwe aangelegd. Eerst kwamen hier strafgevangenen die bij boeren in de omgeving te werk werden gesteld. Ook dit kamp ging ressorteren onder het oppercommando van de Wehrmacht. Sedert 1941 kwamen hier grote aantallen Russen, die een vreselijk lot te wachten stond. Duizenden zijn dan ook in massagraven hier in de buurt begraven. Veelal naamloos. De Nederlander Bé Reuvens heeft als jongeman de verschrikkingen met eigen ogen gezien en daarover verteld. Hij moest talloze lijken afvoeren, onder andere naar de nabij gelegen begraafplaats (Kriegsgräberstätte Wesuwe). Een standbeeld met een kozak herinnert nog aan deze afschuwelijke periode.

VERSEN EN BEGRAAFPLAATS
Dit kamp lag op de plaats waar nu een gevangenis staat. Als overblijfsel ziet men nog het trafohuis en verder het informatiebord. In 1938 werd met de bouw van de barakken begonnen en pas in 1939 kwamen er grote aantallen strafgevangenen en daarna krijgsgevangenen. Uiteindelijk werd dit kamp een buitenkamp van het concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg. Tienduizenden dwangarbeiders zijn hier geweest, Polen, Italianen, Denen, Russen, Nederlanders en zelfs buitenlanders. Legeraalmoezenier Guido Visendaz heeft over het kamp indringend geschreven (La Lunga Fuga) en uiteindelijk via ons land na een lange reis weer in Italië aangekomen. Zijn verslag is een aaneenschakeling van verschrikkingen en ontberingen. In de nabijgelegen gelegen begraafplaats vindt men op de stenen o.a, Nederlandse namen. Ook uniek is hier een voormalig wachtlokaal van de SS.